De aanwezigheid van groen in onze directe omgeving is zo vanzelfsprekend dat bijna niemand zich nog afvraagt wat de betekenis ervan is. Tegelijkertijd is groen iets veel belangrijker dan alleen decoratie. Planten, vooral bomen, hebben een zeer positief effect op de kwaliteit van de lucht om ons heen. In hun levensprocessen verbruiken ze koolstofdioxide en produceren ze zuurstof - wat op verschillende manieren een positief effect heeft op het stadsklimaat. Ze zorgen voor schaduw en beperken de opwarming van betonnen oppervlakken, ze accumuleren vocht en regelen de verdamping ervan. Hierdoor neemt niet alleen de luchtvochtigheid toe, maar ook het welzijn van mensen. Bovendien matigen bomen de windsnelheid, filteren ze stof en zelfs gasvormige verontreinigende stoffen in de atmosfeer van de stad.
Als je op zoek bent naar meer tips en informatie, bekijk dan ook de boomartikelen hier.
Diverse tinten stedelijk groen
Sommige planten stoten vluchtige organische stoffen uit die zelf als een soort luchtverontreinigende stof werken. Anderen veroorzaken allergieën. Er zijn ook bomen met zo dichte kronen dat ze een sterke barrière vormen voor de wind. Hierdoor kunnen de uitlaatgassen niet worden afgevoerd en zich ophopen in straattunnels. Volgens onderzoek hangt het vermogen van bomen om de lucht te filteren duidelijk af van de soort. Het kan gezegd worden dat het planten van de verkeerde boomsoort meer problemen kan veroorzaken dan voorheen.
De concentratie van stof, stikstofoxide en -dioxide, polyaromatische koolwaterstoffen of vluchtige organische stoffen in bosrijke gebieden in parken en straten kan hoger zijn dan in de open ruimte. Anderzijds kan het gebruik van de juiste soortensamenstelling door stedenbouwkundigen een belangrijke bijdrage leveren aan het terugdringen van de luchtvervuiling in de stad.
Auto's vergif.webptigen de lucht, dus planten stadsarchitecten bomen die schadelijke stoffen op hun bladeren verzamelen en de atmosfeer zuiveren. Bomen en struiken zijn de groene longen van steden, maar ze kunnen smog niet op wonderbaarlijke wijze omzetten in kristalheldere lucht. In feite is de meest effectieve methode om de luchtvervuiling in de stad te verminderen, het verminderen van het autoverkeer. Het is niet genoeg om ergens een paar bomen te planten om stadsbewoners te helpen.
Groen is beter - de positieve invloed van bomen en struiken op het stadsklimaat
De aanwezigheid van groene beplanting in dichtbevolkte stadscentra is vaak een garantie voor een leefbaarder leefomgeving. De volgende functies van bomen en struiken kunnen bijdragen aan het welzijn van bewoners:
- Luchtkwaliteit - filteren van stofdeeltjes en gasvormige verontreinigende stoffen.
- Microklimaat - het beperken van extreme temperaturen door schaduw en het verhogen van de luchtvochtigheid: de lucht is koeler en aangenamer.
- Waterbeheer - het ophopen van water en het verminderen van overtollige regenval en het verminderen van het vochttekort tijdens droogte.
- Energiebesparing - vermindering van warmteverlies (windscherm) en vermindering van de behoefte aan koeling (schaduw).
- Verhoging van de waarde van de woning - groen in de omgeving van de woning verhoogt de waarde ervan.
- Lichamelijke en mentale gezondheid - mogelijkheid tot beweging en ontspanning, grotere identificatie van bewoners met hun omgeving.
- Biodiversiteit - het creëren van een leefomgeving voor veel verschillende organismen.
- Verandering van het landschap - scheiding van verkeer en gebouwen, esthetische ruimtelijke inrichting van straten, woonwijken en openbare voorzieningen.
- Organisatie van het verkeer - groen scheidt de communicatieruimte van de stad.
Luchtkwaliteit en gezondheid van de inwoners van de stad
Lucht bevat een hele reeks gasvormige en vaste deeltjes. Sommige zijn schadelijk voor onze gezondheid, andere niet. Fijnstof en ozon zijn het schadelijkst. Stof kan schadelijk zijn voor het cardiovasculaire systeem en de luchtwegen. Het wordt ook verdacht kankerverwekkend te zijn. Fijne deeltjes worden ingeademd in de longen en kunnen ontstekingen en vergif.webptiging veroorzaken. Hoewel ons lichaam verschillende afweermechanismen heeft tegen grotere deeltjes, komt zeer fijn stof geen natuurlijke filters tegen. Het kan met de bloedbaan naar het hart, de lever en andere organen worden getransporteerd en zelfs de hersenen binnendringen.
In de lucht zwevende fijne deeltjes met een diameter van minder dan 10 m, van natuurlijke oorsprong of veroorzaakt door menselijke activiteit, vormen het grootste risico voor de gezondheid. Bij benadering kan worden aangenomen dat in een stedelijke agglomeratie 25% van dit stof afkomstig is van uitlaatgassen en door plaatselijk wegverkeer de lucht in wordt geblazen. Nog eens 25% is te wijten aan stedelijke achtergrondluchtvervuiling en de resterende helft is afkomstig van meer afgelegen bronnen, waarvan ongeveer 8% ook afkomstig is van transport. In straten met bijzonder druk verkeer kan ca. 50% van het zwevende stof worden toegeschreven aan voertuigen.
Naast stof is het wegverkeer een bron van hoge concentraties van andere schadelijke stoffen die de lucht vervuilen. Deze omvatten stikstofoxide en stikstofdioxide, evenals vluchtige organische stoffen in uitlaatgassen van voertuigen. Daarnaast wordt onder invloed van zonlicht ozon gevormd uit stikstofoxiden en organische verbindingen uit het uitlaatgas. De hoge concentratie ozon in de zomer, in combinatie met stof, vormt een ernstig gezondheidsrisico. Als je op zoek bent naar meer leuke weetjes, kijk dan ook eens dit artikel over zieke en stervende bomen.
Stadsgroen als luchtfilter
Alle planten filteren stof en gasvormige luchtverontreinigende stoffen, maar sommige planten zijn effectiever dan andere. De efficiëntie van de luchtfiltering van bomen, struiken en vlak groen hangt van veel factoren af. De grootte van de stofdeeltjes, de grootte en structuur van de bladbladen, de omstandigheden van emissie en verspreiding van verontreinigende stoffen spelen een belangrijke rol. Alleen door een zwakkere luchtverwarming neemt de stofturbulentie af en door een hogere luchtvochtigheid worden stofdeeltjes zwaarder en zetten zich af op de groene massa. Het blad vormt een soort filter waarop het stof neerslaat en bij de volgende regenbui kan worden weggespoeld. Daarom is het stofgehalte van de lucht in een ruim opgezet park vaak maar een zesde van dat in de bebouwde binnenstad.
Er zijn talloze onderzoeken gedaan naar de werking van bomen als luchtfilters. In het algemeen zijn er twee effecten van hun werking te onderscheiden:
- Direct effect - bladbladen kunnen zich tijdens het groeiseizoen ophopen of verwijderen dankzij zelfreinigende oppervlaktestructuren. Zelfreiniging van de bladeren door de opeenhoping van deeltjes veroorzaakt ook het neerslaan van fijnstof. Bovendien zijn de bladeren in staat om gasvormige luchtverontreinigende stoffen te binden.
- Indirect effect - plantengemeenschappen veranderen de loop van luchtstromen. Dit beïnvloedt de lokale concentratie, verdeling en neerslag van stof en luchtverontreinigende stoffen, en maakt het ook mogelijk om de effecten van het schadelijke fenomeen aanzienlijk te verminderen.
De gasvormige vervuilende deeltjes van de boom kunnen worden geabsorbeerd door de huidmondjes of zich ophopen in het epitheel (cuticula) die alle niet-houtachtige bovengrondse delen van planten bedekt. Stikstofoxiden en ozon worden voornamelijk via de huidmondjes in de bladeren opgenomen. Voor een groot aantal vluchtige organische stoffen, zoals PCB's, dioxines en furanen, is de cuticula de belangrijkste plaats van opname. De opname van deze stoffen door het epitheel van de plant heeft als voordeel dat deze ook 's nachts kan draaien als de huidmondjes gesloten zijn. Na het binnendringen van het epitheel worden vluchtige organische stoffen naar de binnenkant van het blad overgebracht. Bladeren met een dikke nagelriem zijn veel beter voor het verwijderen van organische vervuiling.
Door luchtverplaatsing komt er fijn stof op de bladeren terecht. Wanneer stofdeeltjes in contact komen met het blad, worden ze er elektrostatisch door aangetrokken. Harige of ruwe bladeren versterken dit effect. Ook de vochtigheidsgraad en viscositeit van het blad en de dichtheid van de gehele kroon hebben een grote invloed op het stofophopingspotentieel. Vaste deeltjes dringen niet diep in de bladeren door, maar blijven op het buitenoppervlak van de boom - op de bladeren, takken, stam. Gedurende het jaar hopen de bladeren, afhankelijk van de oppervlakte-eigenschappen, steeds meer stof op. Een deel van de opgevangen deeltjes blijft tot de herfst van de bladeren achter, terwijl een deel zich losmaakt van het blad onder invloed van sterke wind of wordt weggespoeld door regen.
Het directe contact van luchtverontreinigende stoffen met het bladoppervlak is bepalend voor de hoge filtratie-efficiëntie van specifieke bomen. Bij bomen met open, luchtige, enigszins poreuze kronen komt een groot aantal bladeren in aanraking met vervuilde lucht. Zelfs de bladeren in het midden van de kruin worden met omgevingslucht geblazen. Als een sterk vertakte boom een dichte kroonkoepel vormt, stroomt er een grote hoeveelheid lucht door de bodem zonder te worden schoongemaakt. Daarnaast gaat het om de zone nabij de grond waarin mensen wonen.
Boomvleugels met dichte, winddichte kronen creëren een tunneleffect, waardoor schoonmaken en luchtuitwisseling moeilijk wordt. Om dit te voorkomen is het aan te raden om in de met kronen afgesloten gangen vrije ruimtes te laten om de lucht te laten circuleren. De juiste boomsoortkeuze is ook belangrijk: bomen met dicht, glad blad, zoals kastanjes of platanen, hebben vaak wandachtige oppervlakken die meer geschikt zijn om de luchtbeweging te blokkeren dan om deze te filteren. In de directe omgeving van sterk vertakte bomen is het voordelig om losse struiken en gazons aan te leggen om het stof dat zich onder de bomen ophoopt te binden en te voorkomen dat het opnieuw gaat wervelen. Naast deze belangrijke functie van luchtzuivering, zijn groene zones van gazons en perken zeer nuttig om regenwaterafvoer tegen te gaan en vocht op te slaan, wat later zorgt voor een grotere luchtvochtigheid en een aangename koelte in de straatruimte.
Stadsbomen als regulator van temperatuur en luchtvochtigheid
Bomen kunnen het lokale klimaat direct beïnvloeden. Het effect van beschaduwing van gesloten oppervlakken, zoals daken, wegen, pleinen, speelt hierbij een belangrijke rol. Als je naar de energiebalans kijkt, zie je duidelijk het mitigerende effect van bomen op het stadsklimaat. In de regel wordt ongeveer 60% van de zonne-energie die op het blad valt, gebruikt om het water te verdampen.
Deze afkoeling door transpiratie is op warme dagen duidelijk voelbaar en kan door metingen worden aangetoond. Zo is de temperatuur op 2 meter hoogte onder een met bomen omzoomde laan zo'n 6°C lager 's middags dan in een boomloze straat. Omdat slechts ongeveer 30% van het invallende zonlicht door het blad gaat, is het schaduweffect duidelijk. Bovendien reflecteren de bladeren ongeveer 8% van de zonne-energie, wat de mate van verwarming van niet-beboste oppervlakken nog eens benadrukt.
Het microklimaat van de directe omgeving van stadsbomen wordt niet alleen verbeterd door de instroom van thermische energie te verminderen, maar ook door actieve verdamping van water, waardoor de lokale luchtvochtigheid toeneemt. Een volwassen, levensvatbare straatboom geeft tijdens het dagelijkse assimilatieproces 50-70 l water terug. De grootte van het waterdampgedeelte is sterk afhankelijk van de plantensoort, aangezien deze gerelateerd is aan de totale oppervlakte van de bladeren en hun eigenschappen.
Stadsbomen als zuurstofproducent
Het is algemeen bekend dat bomen door fotosynthese koolstofdioxide uit de omringende atmosfeer verbruiken en daardoor zuurstof produceren. Er zijn echter geen exacte cijfers die deze processen zouden beschrijven. De hoeveelheden zuurstof die door individuele bomen worden geproduceerd, zijn gebaseerd op schattingen die bovendien afhankelijk zijn van een groot aantal verschillende factoren.
Om de schaal van het kooldioxideverbruik en de zuurstofproductie visueel weer te geven, wordt een voorbeeld gegeven van een vrijstaande, gezonde beuk met een hoogte van 20 m en een kroondiameter van ca. 12 m. Aangenomen werd dat het bladoppervlak (meer dan 600.000) komt overeen met tien keer de oppervlakte van de boom onder het bladerdak. Naar schatting verwerkt zo'n boom op een zomerse dag ca. 18 kg kooldioxide en zet deze onder meer om door in 13 kg zuurstof. Tegelijkertijd wordt de omgeving van de boom bevochtigd, omdat ongeveer 400 l water wordt verdampt door de bladeren van de kroon.
Schattingen zijn gebaseerd op een zonnige zomerdag en een gezonde volwassen boom met vol blad. Gemiddeld stoot zo'n boom gedurende één dag het hele jaar door ca. 4-5 kg zuurstof uit, terwijl hij ca. 6-7 kg kooldioxide verbruikt.
Natuurlijk is deze hoeveelheid zuurstof die door een enkele boom wordt geproduceerd indrukwekkend, maar in dit specifieke geval doet het er niet toe. Het kan worden gezegd dat de productie van zuurstof door stadsbomen voor de voorziening van inwoners totaal irrelevant is, aangezien de enorme hulpbronnen van dit element in de atmosfeer van de aarde, zou je kunnen zeggen, constanten. Zelfs in de winter, wanneer er geen assimilatie plaatsvindt en het zuurstofverbruik door brandstofverbranding aanzienlijk is, is het verschil praktisch niet aanwezig. Daarom moet men bij het opsommen van de positieve effecten van bomen in de stedelijke ruimte niet focussen op zuurstofproductie, maar eerder de stoffilterfunctie, het effect van klimaatregulering en luchtstromingen en de psychologische impact van groen op het welzijn benadrukken.
Ruisonderdrukking door stadsbomen
Naast de stoffigheid van de lucht is geluid de grootste hinder voor stedelingen. Ruim 60% van de mensen ervaart geluid, vooral verkeerslawaai, als een ernstige beperking van de kwaliteit van leven. Hier ontstaat het idee om stadsbomen in te zetten om straatgeluid actief te onderdrukken. Helaas is de meetbare geluidsreductie door individuele bomen of zelfs dubbelrijige lanen eigenlijk verwaarloosbaar klein.
Het blijkt dat de geluidsonderdrukking die gewoonlijk aan bomen of smalle heggen wordt toegeschreven, vooral een visuele en psychologische dimensie heeft. Het belangrijkste effect van beplanting langs wegen en straten is psychologische rust: onzichtbaar geluid is minder hinderlijk dan een onbelemmerde bron van onaangename geluiden.
De soorten en soorten bomen en struiken die de lucht het beste reinigen
Planten die de lucht het beste reinigen van stof en stikstofoxiden
- Klimop - Hedera
- Zwart grenen - Pinus nigra
- grove den - Pinus silvestris
- cis- taxus
- Paardekastanje - Aesculus hippocastanum
- Europese beuk - Fagus sylvatica
- Pennsylvania Ash - Fraxinus pennsylvanica
- Honingsprinkhaan - Gleditsia triacanthos
- Pruim - Prunus
- Rowan - Sorbus
- Kleinbladige linde - Tilia cordata
- iep - Ulmus
- Haagbeuk - Carpinus betulus
- Vuurdoorn - Pyracantha
- Zilverberk - Betula pendula
- Zwarte berk - Betula nigra
- Appelboom - Malus
- Japanse parel - Sophora japonica
Planten die weinig nut hebben voor luchtzuivering
Sommige soorten en soorten planten zijn vanwege de structuur van hun bladeren en andere eigenschappen slecht geschikt voor de rol van luchtfilters in de stad. Sommige vangen niet alleen slecht stof op en nemen kleine hoeveelheden gasvormige verontreinigende stoffen op, maar stoten zelf ook vluchtige organische stoffen uit en verlagen de ozonconcentratie in de lucht niet of nauwelijks. Deze omvatten onder meer:
- Mahonie - Mahonia
- Ginkgo biloba - Ginkgo biloba
- Paniculaire verspreiding - Koelreuteria paniculata
- Zomereik - Quercus robur
- Hollandse linde - Tilia x europaea
- Japanse Magnolia - Magnolia kobus
Een groene en schone stad vraagt om een integrale planning. De selectie van plantensoorten is van bijzonder belang als het gaat om de verbetering van de luchtkwaliteit op de lange termijn. Bij het kiezen van bomen en struiken om stadsbeplanting te creëren, moet men het principe volgen: "het juiste groen op de juiste plaats". Stadslucht bevat veel schadelijke stoffen. Door enerzijds de juiste plantensoorten te kiezen en anderzijds door ze op de juiste manier in te richten of te rangschikken, en door constante verzorging, kunt u het stadsklimaat aanzienlijk verbeteren. Een bijkomend voordeel van geïntegreerde stadsontwikkelingsplanning is het bereiken, mogelijk ontwikkelen, van soortenrijkdom in onze directe omgeving. De stad wordt gevarieerder, groener en mooier.